Uluk momentu SMP kelas 3 iha Colegio Maliana iha 1993, iha
malae (turista) Australiano ida ba vizita Colegio. Iha momentu ne’e, ami hotu hateke deit, tamba
nunka haré malae mutin, la’os hanesan agora ne’e. Maibe la'os ida ne'e mak problema. Ida hanesan dezafiu boot momentu ne'e, laiha ami ida mak hatene koalia lian Ingles. Malae ne'e husu buat barak ho oin midar, maibé nein ida mak kumpriende. Ami hakbesik ba nia hamnasa tuir deit
nia. Iha momentu ne'e kedas, iha hau nia laran mosu hanoin boot ida “heraan, hau mak hatene lian Ingles
karik, hau hakarak los konversa ho malae ne’e."
Esperiensia ida ne’e dudu hau atu aprende lian Ingles. Antes
tama SMA, hau konta ba pai kona-ba hau nia hakarak ne’e, tamba hau fiar katak ‘mata
pelajaran’ ingles iha eskola ami estuda ne’e sei la ajuda hau lalais atu hatene
lian ida ne’e. Pai sujere mai hau atu loron ida dekór liafuan ingles 5 (lima).
Los duni lima deit, la menus la liu. Atu ajuda hau, pai mos sosa disionariu ida
ba hau, atu hau bele hili liafuan lima ne’e kada loron, komforme hau hakarak. Hau tesi surat tahan, halo
livru oan ho medida kiik, kiik liu tan ita nia dompet. Hau prefere livru kiik
hanesan ne’e para hau bele tau iha kualker bolsu husi ropa nebe hau uza, faru
nia bolsu mos diak, kalsa nia bolsu mos diak.
Wainhira dadeer, hau komesa dekór liafuan 5, depois loron
manas hau revé fila-fali dala rua ou dala tolu atu nune’e la haluha, to’o fali
kalan mos hau koko fali atu dekór no repete liafuan 5 ne’e. Ho rutinidade ida
ne’e, hau konsege dekór liafuan 35 iha semana ida, 150 iha fulan ida, no 1,825
iha tinan ida. La'os fasil tamba presiza mos perseveransia, kontinua bebeik no la hakiduk.
To’o tamat SMA, maske pronunsia lian Ingles ladún los,
grammar truka sala malu tun sa’e no seidauk barani atu koalia Ingles, maibé hau
kuñese liafuan eskrita ingles nian kuaze 6000. Wainhira haré jornál iha lian
Ingles, hau bele kumprende saida mak ema hakerek.
Wainhira komesa atu aprende fali pronunsiasaun loloos iha
tempu ukun-an wainhira malae komesa tama barak, hau la presiza ona estuda fali
liafuan foun, hein hadiak deit mak pronunsiasaun no oinsá atu uza loloos tuir
grammar ingles nian.
Ne’e mak hau nia istoria. Oinsá ho imi nian? Oinsa imi
aprende lian Ingles? Bele hakerek imi nia resposta iha okos ne’e.
Hakuak boot husi Fargo, North Dakota
Husi ema ida ne'ebé lakohi temi nia naran :)
